کد مطلب:38431 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اهل بيت

لطفاً دربارهء اختلافات شيعه و سنّي و دلايل آن ها اطلاعات جامعي را به ما بدهيد.

در خصوص دسترسي به اطلاعات جامع دربارهء اختلاف شيعه و سنّي , نياز به مراجعه به كتب نوشته شده در اين خصوص مي باشد كه كتاب هايي را در خاتمه به شما معرفي خواهيم كرد, ولي به طور كلي اختلافات ,مربوط به اصول عقائد و اعتقادات مي باشد.

مقدمتاً عرض مي كنيم : .(1)

اما در مقابل مكتب و عقيدهء شيعه , مكتب و عقيدهء اهل سنت است كه معتقدند دربارهء امامت و خلافت , نصّي ازكتاب و سنّت وارد نشده و تعيين خليفهء پيامبر6و پيشواي مسلمانان پس از رسول اكرم 6به انتخاب مسلمانان واگذار شده است .

شيعه معتقد است امامت امري انتصابي است كه از ناحيهء خداوند متعال و توسط پيامبر گرامي اسلام 6در روزغدير خم رسماً رقم خورده است .

پس يكي از موارد اختلاف اساسي شيعه با اهل سنّت , در مورد امامت مي باشد>.(2)

يكي ديگر از موارد اختلاف اساسي بين شيعه و سنّي , عدل الهي است .

در اين مسئله نظر شيعه , موافق گروه معتزله , تلقي شده است و مجموعاً در برابر اشاعره , به نام ناميده شده اند. نظر به اهميتي كه اين مسئله در علم كلام و عقايد دارد, از مسائل محوري به شمار آمده و حتي از اصول عقايد و از مشخصات مذهب كلامي شيعه و معتزله محسوب شده است .

بايد توجه داشت كه اشاعره , عدل الهي را نفي نمي كنند و چنان نيست كه خدا را ظالم بدانند, در حالي كه آيات صريح و غير قابل تأويل , عدل الهي را اثبات و هرگونه ظلمي را از ساحت مقدّسش نفي مي كند. بحث بر سر اين است كه آيا عقل انسان مي تواند صرف نظر از بيانات شرعي (قرآن و سنّت پيامبر6 ضوابطي را براي أفعال , به خصوص افعال الهي در نظر بگيرد و بر اساس آن ها حكم به لزوم انجام كاري و ترك كار ديگري بكند؟ مثلاً بگويد: لازم است خدي متعال , مؤمنان را به بهشت و كافران را به دوزخ ببرد, يا اين گونه قضاوت ها تنها بر اساس وحي , صورت مي گيرد و عقل نمي تواند صرف نظر از آن ها قضاوتي داشته باشد؟

نقطهء اصلي اختلاف به نام نامگذاري شده است , كه اشاعره آن را انكار كرده و معتقد شده انددر امور تكويني آن چه را خدا انجام مي دهد, نيكو است و در امور تشريعي , آن چه را خداي سبحان امر مي كند,خوب است , نه اين كه چون كاري خوب است , خدا آن را انجام مي دهد يا به آن امر مي كند. اما عدليهء معتقدند كه افعال , صرف نظر از انتساب تكويني و تشريعي آن ها به خداي متعال , متّصف به حسن و قبح مي شود و عقل انسان تاحدودي مي تواند حسن و قبح افعال را درك كند و ساحت الهي را از انجام افعال قبيح , تنزيه و پاك نمايد.

البته نه بدان معنا كه به خداي سبحان فرمان بدهد و امر و نهي كند, بلكه بدين معنا كه تناسب كاري را با صفات كماليّهء الهي و عدم تناسب كار ديگري را با آن ها كشف كند. بر اين اساس صدور كارهاي قبيح را از خداي متعال محال مي داند. بررسي تفصيلي اين مسئله و پاسخ به شبهاتي كه موجب انكار حسن و قبح عقلي از طرف اشاعره شده و سرانجام , ايشان را روياروي عدليّهء قرار داده است , در حوصلهء اين نوشتار نيست . هم چنين ممكن است سخنان معتزله در اين زمينه , نقطه ضعف هايي داشته باشد كه بايد در جاي خودش مورد بررسي قرار گيرد, ولي اصل اعتقادبه حسن و قبح عقلي مورد قبول شيعيان و تأييد كتاب و سنّت و پيشوايان معصوم : مي باشد.

در پايان عرض مي كنيم , غير از اين دو اصل (امامت و عدل ) در بقيهء اصول دين بين شيعه و سنّي اختلاف چنداني وجود ندارد.(3)

در خاتمه براي اين كه سطح اطلاعات علمي شما در اين خصوص بالاتر رود, كتاب هايي را معرفي مي نماييم :

1 عدل الهي , مرتضي مطهري .

2 آموزش عقائد, محمد تقي مصباح يزدي .

3 كلام و عرفان (آشنايي با علوم اسلامي ) شهيد مطهري .

4 فِرَق و مذاهب كلامي , علي ربّاني گلپايگاني .

5 از آگاهان بپرسيد, دكتر محمّد تيجاني تونسي , ترجمهء سيّد محمد جواد مُهري .

(پـاورقي 1.شهيد مطهري , آشنايي با علوم اسلام (كلام و عرفان ) ص 18ـ 19

(پـاورقي 2.علي رباني گلپايگاني , فرق و مذاهب كلامي , ص 165

(پـاورقي 3.استاد مصباح يزدي , آموزش عقايد, ج 1 ص 190ـ 191